علیرضا خوشنویس کارگردان مستند «پرونده» همزمان با پخش آنلاین این مستند در گفتگو با خبرنگار مهر توضیح داد: این مستند در واقع دارای سه قسمت است که هر قسمت یک داستان واقعی و مربوط به مواردی را روایت می کند که نقش پزشکی قانونی را به نوعی جسارت کرده اند. یکی از موارد مربوط به موضوع جدید است، اما دو قسمت اول، موارد قدیمی است که ما فقط یک خط خاطره داشتیم و برای روایت مطرح کردیم. قسمت سوم به پرونده ای می پردازد که در زمان ساخت مستند هنوز باز بود و نمی دانم به نتیجه نهایی رسیده یا نه.
وی همچنین درباره موضوع این سه مورد گفت: این مستند اساسا به سفارش پزشکی قانونی و در قالب مشارکت دولتی در تلویزیون تولید شده است. از آنجایی که بودجه و برآورد اولیه ما کم بود، فکر می‌کردیم منتظر یک مستند روتین و تحقیقی برای معرفی این سازمان هستند، اما وقتی با آنها وارد گفت‌وگو شدیم، متوجه شدیم که چندین موضوع جالب در این سازمان وجود دارد که می‌توان آنها را معرفی کرد. تبدیل به داستان و تئاتر شد. در میان حجم زیاد سوابق و خاطرات پزشکان این مرکز، موضوعاتی توجه ما را به خود جلب کرد و احساس کردیم می توانیم روی آنها کار کنیم. ما نمی‌توانستیم روی یکسری مسائل کار کنیم، زیرا هم از نظر ما و هم از نظر مرکز رسانه‌ای قوه قضائیه یک نوع آموزش بد بود.
این مستندساز ادامه داد: در میان پرونده های موجود، سوژه های زیادی مانند تجاوز به عنف بود که ما وارد آن نشدیم، اما سراغ پرونده هایی رفتیم که سوژه های نمایشی داشتند. در این فرآیند ما این سه داستان را ساختیم و اگر بدتان نمی‌آید از خودتان تعریف کنید، می‌گویم که این اثر را با بودجه بسیار کمی ساخته‌ایم.
داستان سه مورد قتل; قاتل واقعی کیست؟
این خوشنویس درباره مواردی که سوژه مستند «پرونده» شد، توضیح داد: موضوع قسمت اول ما مربوط به یک تصادف ساده است که ممکن است برای هر کدام از ما اتفاق بیفتد و برایمان جرم شود. در این صورت دروغ های یک سری افراد توسط پزشکی قانونی کشف می شود و حقیقت فاش می شود. قسمت دوم اما به قتلی عجیب می پردازد که ریشه های روانی پیچیده ای داشت. نامی که برای قسمت دوم انتخاب کرده ایم «اعتراف» است و درباره قتلی توسط یک بیمار روانی است. در این قسمت، یک مصاحبه عمیق روانشناختی معما را برای پلیس حل می کند و این هنر روانپزشک قانونی است. داستان این قسمت هم از جایی شروع می شود که یک نفر به پلیس مراجعه می کند و می گوید من قتل کردم، اعدامم کن!
اولین فیلمی که به طور جدی مرا با پزشکی قانونی آشنا کرد فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» بود و هیچ وقت فکر نمی کردم خودم به آن مکان بروم. پیچیدگی کار امیر آقایی و هدا تهرانی در آن فیلم به خوبی اجرا شده است و حتی کادر پزشکی هم از کلیت آن فیلم و تصویری که از این حرفه ارائه کرده بود راضی بودند. واقعاً همه در این فضا زنده نمی مانند
وی همچنین در مورد پرونده سوم گفت: داستان سوم ما درباره یک قتل غیرعمد است که منجر به سوزاندن جسد گروهی می شود. سوال پزشکی قانونی در این پرونده شناسایی قاتل اصلی از بین چهار متهم پرونده است. در این موارد گروهی، فردی که آخرین ضربه را که باعث قتل می شود وارد می کند، قاتل شناخته می شود و بقیه دستیار و ناظر قتل می شوند. تصمیمات آنها نیز بسیار متفاوت از یکدیگر است. در قسمت سوم این مستند شاهد یک مورد هستیم که چهار نفر یک نفر را کشتند. دو نفر از آنها هنگام آتش زدن جسد حضور داشتند و سوال اصلی این است که قاتل واقعی کیست.
این مستندساز درباره شناخت خود از سریال «پزشکی قانونی» پس از تجربه ساخت مستند «پرونده» گفت: مهمترین نکته در مورد پزشکی قانونی این است که حدود 10 درصد کار آنها مربوط به کالبد شکافی و تشریح اجساد است و سایر زمینه های فعالیت به همان اندازه مهم، بسیاری از مردم نمی دانند. یکی از این حوزه ها معایناتی است که وظیفه تعیین کیفیت صدمات در درگیری ها را بر عهده دارد. یکی دیگر از این حوزه ها بانک ژنتیک و تشخیص رابطه والدین و فرزندان است. پزشکی قانونی از نظر سلامت روان به بررسی پرونده متهمان می پردازد. با همه متهمان پرونده جنایی مصاحبه روانی انجام می شود و نتایج این مصاحبه ها نیز به دقت رصد می شود.
وی افزود: به همین منظور در دادگاه حضور داشتم. روز اولی که به اتاق تشریح کهریزک رفتیم، من و تهیه کننده حالم بد شد. طبیعی بود که چند بار در عمرمان جسد دیده ایم! اولین فیلمی که به طور جدی مرا با پزشکی قانونی آشنا کرد فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» بود و هیچ وقت فکر نمی کردم خودم به آن مکان بروم. پیچیدگی کار امیر آقایی و هدا تهرانی در آن فیلم به خوبی اجرا شده است و حتی کادر پزشکی هم از کلیت آن فیلم و تصویری که از این حرفه ارائه کرده بود راضی بودند. واقعاً همه در این فضا زنده نمی مانند.
پزشکی قانونی گزارش خود را تغییر نمی دهد تا مورد بررسی قرار گیرد
خوشنویس ادامه داد: برخی از پزشکان عمومی که به این سازمان مراجعه می کنند، بعد از یکی دو ماه اول حقوق کمتری می گیرند و منصرف می شوند. می گویند اگر دو ماه اول را تحمل کند، می تواند به کارش ادامه دهد. شرایط کار در آنجا واقعا سخت است. این سازمان یک نهاد واقعا مستقل و علمی است که هیچ گاه گزارش کارشناسی خود را بر اساس ملاحظات تغییر نخواهد داد. به همین دلیل در مورد اخیر خانم مهسا امینی به دوستانم گفتم که به گزارش پزشکی قانونی کاملا اعتماد دارم.
وی با اشاره به پیچیدگی و سختی کار در سازمان پزشکی قانونی یادآور شد: به طور معمول اگر دو ماه اول را تحمل کنند می توانند به کار ادامه دهند و این مسائل برایشان عادی می شود. وقتی از آنها پرسیدم آیا مشاوره و روانشناسی در کنار شماست، به من گفتند این خواب بازی ها چیست! یکی از بازنشستگان این سازمان گفت: هنوز شب ها خواب تشریح می بینم. تا این حد فکر و ذهنشان درگیر این فضاست. در پایان اولین مستند یکی از این پزشکان می گوید که ما تبدیل به زبان فردی می شویم که برای گرفتن حقش فوت کرده است، این جمله بسیار کلیدی است و انگیزه اصلی این افراد برای ادامه این حرفه است.
این مستندساز در پایان روابط عمومی دکتر. نایجی از سازمان پزشکی قانونی در مراحل ساخت مستند «پرونده» و مصطفی پورمحمدی تهیه کننده این اثر هستند.